น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน เป็นสถานที่ที่มีความมหัศจรรย์ ความงดงามที่ธรรมชาติได้สร้างสรรค์มาอย่างอลังการ ทำให้น้ำพุร้อนแห่งนี้ เต็มไปด้วยเสน่ห์ที่น่าหลงใหล ได้รับการยกย่องให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงสุขภาพที่ได้รับความนิยมต่อเนื่องมาอย่างยาวนาน ที่นี่มีธรรมชาติสวย ๆ ทั้งน้ำพุ บ่อน้ำร้อน โขดหิน ลำธาร น้ำตก ที่พัก ลานกางเต็นท์ และร้านอาหาร เรียกได้ว่าเป็นสถานที่ที่เหมาะสำหรับการมาพักผ่อนจริง ๆ และเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่พลาดไม่ได้อีกแห่งหนึ่งของจังหวัดลำปาง
น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน เกิดจากแหล่งความร้อนใต้โลกที่มาจากหินหนืดที่อยู่ระดับตื้นกว่าปกติ เนื่องจากบริเวณนี้ตั้งอยู่บนรอยเลื่อนของเปลือกโลกที่ยังมีพลังในการเคลื่อนตัวอยู่ คือ รอยเลื่อนสาขาย่อยของรอยเลื่อนแม่ทา พาดอยู่ในแนวเหนือ-ใต้ และแนวตะวันตกเฉียงเหนือ-ตะวันออกเฉียงใต้
เมื่อฝนตก น้ำฝนจะซึมลงไปตามช่องระหว่างรอยแตกแยกของชั้นหิน และถูกกักเก็บไว้ในชั้นหินอุ้มน้ำด้านล่าง จากการถ่ายความร้อนระหว่างหินหนืดใต้ดิน ทำให้น้ำที่กักอยู่ในชั้นหินร้อนจนเดือด แล้วเกิดแรงดัน น้ำร้อนจึงผุดขึ้นมาสู่ผิวดินตามรอยแตกแยกของหิน และมีกลิ่นก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟต์หรือก๊าซไข่เน่า ที่มักพบในบ่อน้ำร้อนหรือปากปล่องภูเขาไฟ อัตราการไหลของน้ำร้อนวัดได้ประมาณ 35 ลิตรต่อวินาที และอุณหภูมิน้ำร้อนขณะอยู่ใต้ดินประมาณ 149 องศาเซลเซียส ส่วนน้ำที่อยู่บนผิวดินจะอยู่ที่ประมาณ 68-82 องศาเซลเซียส
แหล่งน้ำพุร้อนบ้านแจ้ซ้อน พบเกิดอยู่บริเวณที่ราบลุ่มหุบเขาใกล้น้ำแม่มอน ประกอบด้วยบ่อน้ำร้อนที่ผุดขึ้นมาบนผิวดิน 9 บ่อ มีทั้งที่เป็นแบบ บ่อน้ำร้อน (Hot Pool) และแบบบ่อน้ำร้อนที่ไหลซึมขึ้นมา (Seep) มีอุณหภูมิสูงสุดประมาณ 81 องศาเซลเซียส บริเวณของตัวแหล่งน้ำพุร้อนจะคลุมพื้นที่ประมาณ 1,200 ตารางเมตร มีโขดหินใหญ่น้อยจากธรรมชาติกระจัดกระจายแทรกตัวอยู่ท่ามกลางแอ่งน้ำร้อน พบก้อนหินมนใหญ่ ซึ่งเป็นหินแกรนิตและหินควอร์ตไซต์ กระจายอยู่ทั่วไป น้ำพุร้อนส่วนใหญ่จะไหลมารวมกัน แล้วไหลลงสู่แม่น้ำมอนใกล้ ๆ
กิจกรรมที่พลาดไม่ได้เลยสำหรับนักท่องเที่ยวเมื่อมาเยือนน้ำพุร้อนแจ้ซ้อน นั่นคือ การลงไปแช่และอาบน้ำแร่ให้สบายเนื้อสบายตัว มีให้บริการ ทั้งห้องแช่น้ำแร่ส่วนตัว ห้องรวมแบบตักอาบ หรือจะใช้บริการแบบห้องรวมที่แยกชาย หญิง แต่ที่อยากแนะนำคือ เลือกใช้บริการห้องแช่น้ำแร่แบบส่วนตัว ซึ่งจะมีความสะดวกสบายกว่ามาก เป็นเอกเอกเทศ มีมุมอาบน้ำ และเปลี่ยนเสื้อผ้าภายในห้องด้วย ภายในจะมีอ่างลักษณะกลม สามารถนั่งแช่น้ำแร่ได้ 3-4 คน โดยน้ำแร่ที่นำมาใช้นั้นต่อท่อโดยตรงมาจากบ่อน้ำพุร้อนที่มีอุณหภูมิน้ำแร่ ประมาณ 39-42 องศาเซลเซียส ซึ่งไม่ร้อนจนเกินไป สามารถใช้แช่และอาบได้ ประโยชน์ของการอาบน้ำแร่ คือ ช่วยบำบัดความเมื่อยล้าของร่างกาย ช่วยให้ระบบไหลเวียนของโลหิตดีขึ้น ช่วยรักษาโรคผิวหนังบางชนิดได้ เช่น กลากเกลื้อน ผื่นคัน และยังช่วยบรรเทาอาการของโรคกระดูก แต่น้ำแร่จากที่นี่ไม่สามารถใช้ดื่มได้ เพราะมีแร่ธาตุบางชนิดสูงกว่ามาตรฐาน
สำหรับใครที่เดินเที่ยวแล้วรู้สึกเมื่อยเนื้อเมื่อยตัว ทางอุทยานฯ ได้จัดพื้นที่ให้กลุ่มชาวบ้านมาให้บริการนวดตัวคลายกล้ามเนื้อ ซึ่งอยู่บริเวณศาลาใกล้ ๆ กับห้องแช่น้ำแร่ มีที่กั้นแยกเพื่อความเป็นส่วนตัว
และอีกหนึ่งกิจกรรมที่พลาดไม่ได้หากมาเที่ยวที่น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน คือ การลองทานไข่น้ำแร่หรือไข่ออนเซ็น ภาพที่เราจะเห็นจนชินตา คือ นักท่องเที่ยวจะหิ้วตะกร้าไข่ เดินตรงไปยังบ่อน้ำร้อน ความพิเศษของไข่ต้มที่นี่ คือหากเราต้มในบ่อน้ำร้อนที่อุณหภูมิ 73 - 74 องศา โดยใช้เวลาต้ม ประมาณ 15 - 16 นาที ไข่แดงจะแข็งส่วนไข่ขาวจะเป็นวุ้นเหลว อร่อยไม่เหมือนที่อื่น และมีรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์มาก ๆ
หลังจากแช่น้ำแร่แล้ว เราสามารถเดินไปตามเส้นทางธรรมชาติ ประมาณ 200 เมตร จะพบน้ำตกแจ้ซ้อน ชั้นที่ 1 ที่มีน้ำไหลใสและสะอาดตลอดปี มีปลาเวียนว่ายในบริเวณแอ่งน้ำมากมายเต็มไปหมด น้ำตกแจ้ซ้อนเกิดจากลำน้ำแม่มอญ โดยจะมีแอ่งน้ำรองรับ ไหลตกลงมาเป็นชั้น ๆ อย่างสวยงาม ซึ่งจะมีทั้งหมด 6 ชั้น แต่ละชั้นก็จะมีความสวยงามต่างกันไป
เขียน/เรียบเรียง :
ณิชากร เมตาภรณ์ ครู ชำนาญการพิเศษ สถาบัน กศน.ภาคเหนือ
ถ่ายภาพ :
สราวุธ เบี้ยจรัส นักวิชาการโสตทัศนศึกษา สถาบัน กศน.ภาคเหนือ
อ้างอิง :
กรมทรัพยากรธรณี. (ม.ป.ป.). น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน. https://www.dmr.go.th/น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน/
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. (ม.ป.ป.). อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน. https://thai.tourismthailand.org/Attraction/อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน
อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน. (2566, 17 กุมภาพันธ์). ใน วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. https://th.wikipedia.org/wiki/อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน
น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน ออนเซ็นไทยแลนด์ ความมหัศจรรย์จากธรรมชาติ. (2563, 21 มกราคม). sanook. https://www.sanook.com/travel/1419145/
nukkpidet. (2563, 16 กันยายน). อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน ที่เที่ยวลำปาง อลังการบ่อน้ำร้อน ท่ามกลางธรรมชาติ. trueID. https://travel.trueid.net/detail/OWBDoEQozGxY
บ่อน้ำพุร้อนแจ้ซ้อน. (ม.ป.ป.). thesunsignt. https://thesunsight.com/%E0%B9%88jaeson/
