ภาพโดย storyset จาก Freepik
ในการประเมินผลหลักสูตรโดยการใช้ผู้เชี่ยวชาญพิจารณาความสอดคล้องของส่วนประกอบของหลักสูตร จะใช้การหาค่าดัชนีความสอดคล้อง (Item Objective Congruence : IOC) ซึ่งมีสูตรการคำนวณ ดังนี้
โดยนำคำตอบของผู้เชี่ยวชาญแต่ละคนมาให้คะแนน ดังนี้
ข้อใดมีความเห็นว่าสอดคล้อง กำหนดคะแนนเป็น +1ข้อใดมีความเห็นว่าไม่แน่ใจ กำหนดคะแนนเป็น 0
ข้อใดมีความเห็นว่าไม่สอดคล้อง กำหนดคะแนนเป็น -1
- ค่า IOC นี้ จะมีค่าอยู่ระหว่าง – 1 ถึง +1 โดยค่าที่เป็นบวก จะหมายถึง ผู้เชี่ยวชาญมีความเห็นร่วมกันว่ารายการข้อคำถามข้อนั้นมีความสอดคล้องสัมพันธ์กัน ซึ่งโดยทั่วไป
- ถ้าค่า IOC เท่ากับ .50 หรือมากกว่า แสดงค่า ส่วนประกอบที่เป็นรายการข้อคำถามในข้อนั้น มีความสอดคล้องกันตามความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญ
- ถ้าค่า IOC น้อยกว่า .50 ก็แสดงว่า ผู้เชี่ยวชาญมีความคิดเห็นร่วมกันว่า รายการข้อคำถามหรือส่วนประกอบของหลักสูตรในข้อนั้นไม่สอดคล้องกัน
ตัวอย่างการคำนวณหาค่า IOC ภายหลังจากทำการสอบถามความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญ 5 คน เกี่ยวกับความสอดคล้องของส่วนประกอบของหลักสูตร ปรากฏผลดังตารางนี้
คำตอบของผู้เชี่ยวชาญแต่ละคนให้ค่าน้ำหนักคะแนน ดังนี้
มากที่สุด ให้คะแนนเป็น 5
มาก ให้คะแนนเป็น 4
ปานกลาง ให้คะแนนเป็น 3
น้อย ให้คะแนนเป็น 2
น้อยที่สุด ให้คะแนนเป็น 1
จากตัวอย่างการคำนวณ จะเห็นว่าข้อที่ 1 ความสอดคล้องระหว่างหลักการและเหตุผลกับจุดมุ่งหมายของหลักสูตรที่เขียนไว้มีความสอดคล้องกัน เช่นเดียวกับข้อที่ 3 ความสอดคล้องระหว่างจุดประสงค์การเรียนรู้กับเนื้อหาวิชา แต่ข้อที่ 2 ความสอดคล้องระหว่างจุดประสงค์การเรียนรู้กับจุดมุ่งหมายของหลักสูตรไม่สอดคล้องกัน ดังนั้น จากการประเมินส่วนนี้จึงควรมีการปรับปรุงการเขียน 2 ส่วนให้สัมพันธ์กัน ซึ่งอาจเขียนได้ใหม่ตามคำแนะนำเพิ่มเติมที่ได้จากการสอบถามผู้เชี่ยวชาญนั่นเอง
ผลการตัดสินใจพิจารณาหลักสูตรก่อนนำไปใช้โดยผู้เชี่ยวชาญ จะช่วยให้ได้คำตอบว่าหลักสูตรที่จัดทำขึ้นมีความสมเหตุสมผล นอกจากนั้นยังจะช่วยให้เกิดการปรับแก้หรือเขียนหลักสูตรขึ้นใหม่
ให้ถูกต้องยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินโครงร่างหลักสูตรโดยผู้เชี่ยวชาญ อาจใช้แบบสอบถามมาตราประมาณค่า 5 ระดับ คือ มากที่สุด มาก ปานกลาง น้อย น้อยที่สุด ดังตัวอย่างต่อไปนี้
มากที่สุด ให้คะแนนเป็น 5
มาก ให้คะแนนเป็น 4
ปานกลาง ให้คะแนนเป็น 3
น้อย ให้คะแนนเป็น 2
น้อยที่สุด ให้คะแนนเป็น 1
การแปลความหมาย
การแปลความหมายค่าเฉลี่ยน้ำหนักคะแนน แบ่งเป็น 5 ระดับ คือ
ค่าเฉลี่ย 4.51 - 5.00 หมายถึง มากที่สุด
ค่าเฉลี่ย 3.51 - 4.50 หมายถึง มาก
ค่าเฉลี่ย 2.51 - 3.50 หมายถึง ปานกลาง
ค่าเฉลี่ย 1.51 - 2.50 หมายถึง น้อย
ค่าเฉลี่ย 1.00 - 1.50 หมายถึง น้อยที่สุด
การกำหนดเกณฑ์ค่าเฉลี่ยของความชัดเจน ความถูกต้อง ความสอดคล้องของหลักสูตรและองค์ประกอบต่าง ๆ ในหลักสูตร ใช้คะแนนเฉลี่ยรายข้อ ถ้าคำนวณค่าเฉลี่ยได้ตั้งแต่ 3.51 ขึ้นไป ถือว่าใช้ได้ ข้อใดที่ได้คะแนนต่ำกว่านี้ ก็จะต้องพิจารณาถึงเหตุผลเป็นรายข้อ โดยการสัมภาษณ์อย่างไม่เป็นทางการกับผู้เชี่ยวชาญ หรือนำข้อเสนอแนะที่ผู้เชี่ยวชาญได้ให้ไว้ มาปรับปรุงหลักสูตรต่อไป
ค่าเฉลี่ย 4.51 - 5.00 หมายถึง มากที่สุด
ค่าเฉลี่ย 3.51 - 4.50 หมายถึง มาก
ค่าเฉลี่ย 2.51 - 3.50 หมายถึง ปานกลาง
ค่าเฉลี่ย 1.51 - 2.50 หมายถึง น้อย
ค่าเฉลี่ย 1.00 - 1.50 หมายถึง น้อยที่สุด
การกำหนดเกณฑ์ค่าเฉลี่ยของความชัดเจน ความถูกต้อง ความสอดคล้องของหลักสูตรและองค์ประกอบต่าง ๆ ในหลักสูตร ใช้คะแนนเฉลี่ยรายข้อ ถ้าคำนวณค่าเฉลี่ยได้ตั้งแต่ 3.51 ขึ้นไป ถือว่าใช้ได้ ข้อใดที่ได้คะแนนต่ำกว่านี้ ก็จะต้องพิจารณาถึงเหตุผลเป็นรายข้อ โดยการสัมภาษณ์อย่างไม่เป็นทางการกับผู้เชี่ยวชาญ หรือนำข้อเสนอแนะที่ผู้เชี่ยวชาญได้ให้ไว้ มาปรับปรุงหลักสูตรต่อไป
กล่าวโดยสรุป จะเห็นได้ว่าการประเมินหลักสูตรก่อนนำไปใช้ด้วยวิธีการตัดสินพิจารณาโดยผู้เชี่ยวชาญหรือผู้ทรงคุณวุฒิ (Expert Judgement) มีทั้งข้อดีและข้อจำกัด ดังนี้
ข้อดีและข้อจำกัด
ข้อดี
1. ง่ายต่อการนำไปปฏิบัติ
1. ง่ายต่อการนำไปปฏิบัติ
2. เป็นการใช้ความสามารถทางปัญญาแบบบูรณาการของมนุษย์
3. เป็นการยอมรับและยกย่องความเชี่ยวชาญชำนาญพิเศษของบุคคล
ข้อจำกัด
1. เป็นการประเมินที่มีความเป็นอัตนัยสูง
2. ผลการประเมินอาจแปรเปลี่ยนไปได้ง่าย
3. ผลการประเมินอาจยากต่อการสรุปในการอ้างอิงทั่วไป
เขียน/เรียบเรียง :
อรวรรณ ฟังเพราะ ครู ชำนาญการพิเศษ สถาบัน กศน.ภาคเหนือ
อ้างอิง :
ศักดิ์ศรี ปาณะกุล. (2545). การประเมินหลักสูตร (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
